Podstawowe klasy ADR: kluczowe informacje o przewozie towarów niebezpiecznych
Przewóz towarów niebezpiecznych regulowany jest przez międzynarodowe przepisy ADR ADR (fr. L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route) które definiują szczegółowe wymagania dotyczące transportu materiałów mogących stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska. W ramach tych regulacji wyróżnia się różne klasy ADR, które grupują materiały i przedmioty według rodzaju zagrożeń, jakie mogą powodować. W artykule tym omówimy podstawowe klasy ADR, ich znaczenie oraz zasady, które muszą być spełnione podczas przewozu tych towarów.
Czym jest system klasyfikacji ADR?
System klasyfikacji ADR dzieli materiały niebezpieczne na trzynaście klas towarów niebezpiecznych, w zależności od rodzaju zagrożenia, jakie stwarzają. Niektóre klasy są dodatkowo podzielone na podklasy, które precyzują specyfikę zagrożeń. Klasyfikacja ta jest kluczowa dla prawidłowego oznakowania, pakowania i przewozu towarów niebezpiecznych, a także dla określenia wymaganych środków bezpieczeństwa.
W klasyfikacji ADR używane są równie GRUPY PAKOWANIA. Grupy pakowania określają natężenie zagrożenia dominującego.
I grupa pakowania: materiały stwarzające duże zagrożenie;
II grupa pakowania: materiały stwarzające średnie zagrożenie; oraz
III grupa pakowania: materiały stwarzające małe zagrożenie.
Grupy pakowania nie występują dla 1, 2, 5.2, 6.2 i 7 oraz 4.1 materiały inne niż materiały samoreaktywne klasy 4.1, Grup pakowania nie mają również przedmioty klasyfikowane jako niebezpieczne.
Dlaczego klasyfikacja ADR jest ważna?
Znajomość klasyfikacji ADR jest niezbędna dla wszystkich, którzy uczestniczą w procesie transportu towarów niebezpiecznych. Prawidłowe zakwalifikowanie materiału do odpowiedniej klasy pozwala na:
- Odpowiednie spakowanie towarów niebezpiecznych i ich oznakowanie
- Dobór odpowiednich środków transportu: Niektóre klasy materiałów wymagają specjalistycznych pojazdów lub dodatkowych zabezpieczeń.
- Zapewnienie bezpieczeństwa: Znajomość rodzaju zagrożenia pozwala na podjęcie właściwych działań w razie awarii lub wypadku.
- Spełnienie wymogów prawnych: Przepisy nakładają obowiązek stosowania odpowiednich procedur dla każdej klasy towarów niebezpiecznych.
Podstawowe klasy ADR i ich charakterystyka
Klasa 1: Materiały wybuchowe i przedmioty z materiałami wybuchowymi
Materiały wybuchowe to materiały stałe lub ciekłe (lub mieszaniny materiałów) mogące w wyniku reakcji chemicznej wydzielać gazy o takiej temperaturze i ciśnieniu i z taką prędkością, że mogą powodować zniszczenia w otaczającym środowisku. Materiały pirotechniczne: materiały lub mieszaniny materiałów przewidziane do wytwarzania efektów cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, gazu lub dymu lub kombinacji tych efektów w wyniku bezdetonacyjnej, samopodtrzymującej się egzotermicznej reakcji chemicznej;
Materiały klasy 1 to substancje i przedmioty, które mogą eksplodować lub powodować wybuch w wyniku reakcji chemicznej. Należą do nich m.in. proch strzelniczy, materiały pirotechniczne, a także materiały inicjujące wybuch, takie jak zapalniki. Ze względu na wysokie ryzyko, przewóz materiałów klasy 1 wymaga szczególnych środków ostrożności, takich jak specjalne opakowania i pojazdy.
Klasa 2: Gazy
Tytuł klasy 2 obejmuje gazy czyste, mieszaniny gazów, mieszaniny jednego lub więcej gazów z jednym lub wieloma innymi materiałami i przedmioty zawierające takie materiały.
Gazem jest materiał, który:
(a) w temperaturze 50° C mają prężność par większą niż 300 kPa (3 bary); lub
(b) są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20° C pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa.
Gazy mogą mieć właściwości palne, trujące, utleniające czy żrące. Ich przewóz odbywa się zwykle w butlach, naczyniach kriogenicznych czy cysternach. Do klasy 2 zaliczane są również chemikalia pod ciśnieniem.
Klasa 3: Materiały zapalne ciekłe
Tytuł klasy 3 obejmuje materiały ciekłe oraz stopione materiały stałe o temperaturze zapłonu wyższej niż 60°C, które są przewożone lub dostarczone do przewozu w stanie podgrzanym do temperatury równej lub wyższej niż ich temperatura zapłonu. Materiały takie klasyfikowane są do UN 3256. Tytuł klasy 3 obejmuje również materiały wybuchowe odczulone ciekłe. Materiały wybuchowe odczulone ciekłe są to materiały wybuchowe, które są rozpuszczone lub zawieszone w wodzie lub innych materiałach ciekłych w celu utworzenia jednorodnej mieszaniny ciekłej o zredukowanych właściwościach wybuchowych. Takie pozycje mają w tabeli A w dziale 3.2 numery UN: 1204, 2059, 3064, 3343, 3357 i 3379.
Najczęściej na drodze zobaczymy UN 1203 czyli BENZYNĘ SILNIKOWĄ lub UN 1202 OLEJ NAPĘDOWY przewożone w cysternie. Kierowca przewożący takie produkty w cysternie musi posiadać uprawnienia ADR cysterny.
Do tej klasy zaliczane są ciecze, które w niskich temperaturach mogą tworzyć pary wybuchowe. Typowe przykłady to benzyna, alkohol etylowy i aceton. Ciecze łatwopalne muszą być przewożone w odpowiednio oznakowanych pojemnikach
Klasa 4.1 Materiały zapalne stałe, materiały samoreaktywne, materiały polimeryzujące i materiały wybuchowe odczulone stałe np. UN 2448 SIARKA STOPIONA
Klasa 4.2 Materiały podatne na samozapalenie np. UN 1381 FOSFOR BIAŁY lub ŻÓŁTY
Klasa 4.3 Materiały wydzielające w zetknięciu z wodą gazy palne : np. 1402 WĘGLIK WAPNIA Przewóz tych substancji wymaga zapewnienia, że są one odpowiednio zabezpieczone przed źródłami i wilgoci i kontaktem z wodą
Klasa 5.1 Materiały utleniające np. UN 3375 AZOTAN AMONU, Zagrożeniem, w przypadku kontaktu z materiałami palnymi, jest gwałtowna reakcja, pożar i wybuch. Nie należy dopuszczać do zmieszania z materiałami zapalnymi lub palnymi (np. trocinami).
Klasa 5.2 Nadtlenki organiczne: substancje takie jak UN 3104 NADTLENEK ORGANICZNY TYPU C STAŁY -nadtlenek benzoilu które zagrażają rozkładem egzotermicznym w podwyższonej temperaturze wskutek kontaktu z innymi materiałami (takimi jak kwasy, związki metali ciężkich lub aminy), tarcia lub uderzenia. W wyniku rozkładu mogą wydzielać się szkodliwe i palne pary lub gazy lub może nastąpić samozapalenie
Klasa 6.1 Materiały trujące
obejmuje materiały, o których z praktyki wiadomo, lub co do których istnieje domniemanie na podstawie badań na zwierzętach, że mogą one – wskutek jednorazowego lub krótkotrwałego działania w stosunkowo małych dawkach – spowodować uszczerbek na zdrowiu lub śmierć człowieka w wyniku ich wdychania, przenikania przez skórę lub połknięcia. Do materiałów trujących należy np. UN 3413 CYJANEK POTASU, ROZTWÓR
Klasa 6.2 Materiały zakaźne
W rozumieniu ADR, materiały zakaźne są to materiały, o których wiadomo lub, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że zawierają patogeny. Patogeny są definiowane jako mikroorganizmy (w tym bakterie, wirusy, mykoplazmy, pasożyty i grzyby) oraz inne czynniki takie, jak priony, które mogą powodować choroby u ludzi lub u zwierząt. Do materiałów zakaźnych należą np. odpady medyczne klasyfikowane jako UN 3291.
Klasa 7: Materiały Promieniotwórcze
Materiały klasy 7 oznacza każdy materiał zawierający izotopy promieniotwórcze,
w którym zarówno stężenie promieniotwórcze, jak i aktywność całkowita przesyłki przekraczają wartości podane w umowie ADR. Przewóz towarów promieniotwórczych wymaga zwykle odbycia przez kierowcę kursu specjalistycznego w zakresie przewozu materiałów promieniotwórczych.
Klasa 8: Materiały żrące
Materiały żrące to materiały, które wskutek działania chemicznego powodują nieodwracalne uszkodzenie skóry lub w razie wycieku, powodują fizyczne uszkodzenie lub zniszczenie innych towarów lub środków transportu. Tytuł niniejszej klasy obejmuje również materiały, które tworzą żrącą ciecz tylko w obecności wody, lub, które wydzielają żrącą parę lub mgłę w obecności naturalnej wilgoci powietrza.
Klasa 9: Różne substancje i przedmioty niebezpieczne
Klasa 9 obejmuje materiały i przedmioty, które nie zostały zaklasyfikowane do innych klasale nadal stanowią zagrożenie podczas transportu. Przykłady to materiały zagrażające środowisku, azbest, baterie litowe,. Ta klasa zawiera różnorodne produkty, dlatego też wymaga indywidualnego podejścia do każdego rodzaju ładunku.
Znaczenie zrozumienia klasyfikacji ADR
Dla wszystkich zaangażowanych w transport towarów niebezpiecznych – od producenta, przygotowującego przesyłkę, kierowców, przez spedytorów, po menedżerów ds. logistyki – zrozumienie klasyfikacji ADR jest kluczowe. Prawidłowa klasyfikacja i odpowiednie przygotowanie ładunku do transportu nie tylko zapewniają zgodność z przepisami, ale przede wszystkim chronią ludzkie życie i środowisko naturalne.
Podsumowanie
Podstawowe klasy ADR stanowią fundament systemu bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych. Każda z klas definiuje specyficzne zagrożenia i wymagania, które muszą być spełnione, aby zapewnić bezpieczny przewóz materiałów. Znajomość tych klas oraz rygorystyczne przestrzeganie odpowiednich przepisów jest niezbędne do prowadzenia działalności transportowej zgodnie z najwyższymi standardami bezpieczeństwa.
